Sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq

Sahibkarlıq fəaliyyəti — sadəcə gəlir mənbəyi deyil, həm də qanun qarşısında məsuliyyət, qanunauyğun maliyyə uçotu və hüquqi öhdəliklərin icrası deməkdir. Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətinə necə başlamaq olar? sualının cavabı mərhələli yanaşma tələb edir: dəqiq planlama, hüquqi qeydiyyat, vergi öhdəliklərinin düzgün icrası, qanunauyğun maliyyə uçotu və peşəkar komanda formalaşdırılması.

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi, “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında” Qanun və digər müvafiq normativ aktlar sahibkarlıq fəaliyyətini addım-addım tənzimləyir. Lakin hüquqi incəliklərə bələd olmadan bu prosesi uğurla başa çatdırmaq çox zaman çətinlik yaradır — məhz burada peşəkar hüquq məsləhəti zərurətə çevrilir.

SGF Consulting — hüquq və vergi məsləhəti üzrə ixtisaslaşmış etibarlı tərəfdaş olaraq sahibkarlara ilk addımdan etibarən bütün mərhələlərdə peşəkar hüquqi dəstək təqdim edir. Bu bələdçi SGF Consulting ekspertlərinin hüquqşünas baxış bucağından hazırlanıb və sahibkarlığa qanuni, şəffaf və dayanıqlı başlamaq istəyənlər üçün praktiki yol xəritəsidir.

Biznes planın hazırlanması

Sahibkarlıq fəaliyyətinə başlanğıcın təməl sütunu — düzgün, qanunauyğun biznes planın hazırlanmasıdır. İstər fərdi sahibkar, istər hüquqi şəxs (MMC, ASC) formasında fəaliyyət göstərsin — hər bir təşəbbüs real rəqəmlərə, şəffaf maliyyə strukturlarına və hüquqi baxımdan təsdiqedilən proqnozlara söykənməlidir.

Hüquqşünas mövqeyindən baxdıqda, biznes plan yalnız daxili idarəetmə sənədi deyil — bank kreditləri, potensial investor cəlbi və dövlət dəstəyi proqramlarına müraciət üçün əsas hüquqi və maliyyə sənədlərdən biridir. Azərbaycan qanunvericiliyində biznes planın məcburi forması tənzimlənmir, lakin real bazar münasibətləri onu istisnasız şərtə çevirir.

Biznes planın strukturu

Peşəkar hüquq-təmsilçi baxışından səmərəli biznes plan minimum olaraq aşağıdakı bölmələri əhatə etməlidir:

• Məqsəd və missiya bəyanatı. Fəaliyyətin hüquqi çərçivəsi və uzunmüddətli strateji niyyət.
• Məhsul və ya xidmətin hüquqi təsviri. Əgər məhsul patent, əqli mülkiyyət obyektidir, qeydiyyat və ticarət nişanları əvvəlcədən müəyyən olunmalıdır.
• Bazar analizi və rəqabət mühiti. Hüquqi risklər, lisenziyalaşdırma, icazələr və tənzimləmə məhdudiyyətləri aydın göstərilməlidir.
• Marketinq və satış strategiyası. Reklam fəaliyyətinin qanunauyğun icrası, müştəri məlumatlarının qorunması “Şəxsi məlumatlar haqqında” Qanuna uyğun planlanmalıdır.
• Təşkilati struktur və komanda. Əmək münasibətləri Əmək Məcəlləsinə uyğun tərtib edilməlidir.
• Maliyyə proqnozları. Gəlir-xərc balansı, vergi öhdəlikləri, ƏDV, sosial sığorta haqları Vergi Məcəlləsi əsasında hesablanmalıdır.
• Risklər və risklərin idarə edilməsi. Hüquqi mübahisə riskləri, müqavilə şərtlərinin qorunması və hüquqi cavabdehlik mexanizmləri aydın olmalıdır.

Maliyyə planlaşdırılması

Maliyyə planlaşdırması — təkcə rəqəmlərin cəmlənməsi deyil, gələcəkdə vergi yoxlamalarında şəffaflıq təmin edən əsas sübut bazasıdır.

Dəqiqlik üçün əsas tələblər:

• Gəlir və xərc bəndləri real əsaslandırılmalıdır.
• Əmək ödəniş fondunun hesablanması Əmək Məcəlləsinə uyğun olmalıdır.
• Vergi öhdəlikləri — gəlir vergisi, ƏDV, sosial sığorta haqları Vergi Məcəlləsinə əsasən hesablanmalıdır.
• Kreditlər, investisiyalar, qrantlar tam sənədləşdirilməlidir.

Nəticədə maliyyə planlaşdırılması sahibkarı cərimə və sanksiya risklərindən qoruyur, SGF Consulting isə bu sahədə qanuni məsləhət, audit və vergi planlaşdırması xidmətləri ilə yanınızdadır.

Hüquqi tələblər və qeydiyyat prosesi

Hər bir sahibkarlıq fəaliyyəti, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində açıq şəkildə müəyyən edilmiş qeydiyyat və hüquqi tələblərə tam əməl etməklə başlanmalıdır.

İstər fərdi sahibkar, istər hüquqi şəxs (MMC, ASC) — fərqi yoxdur, düzgün qeydiyyat həm vergi öhdəliklərinin şəffaf icrası, həm də gələcəkdə maliyyə sanksiyalarının qarşısının alınması üçün ilkin zərurətdir.

Hüquqşünas mövqeyindən yanaşsaq, vergi orqanlarında qeydiyyat, nizamnamə kapitalının təsdiqi, lisenziya və icazələrin alınması — bunlar qanuni fəaliyyətin toxunulmaz əsaslarıdır. SGF Consulting bu mərhələdə hüquqi dəqiqliyi təmin etmək üçün sahibkarlara addım-addım dəstək olur.

Sahibkarlığın növləri

Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyəti qanunvericilik baxımından əsasən iki formada həyata keçirilir: fərdi sahibkar kimi və ya hüquqi şəxs statusunda. Hər bir forma vergi rejimi, məsuliyyət həddi və sənədləşmə baxımından fərqli tələblər doğurur.

Fərdi sahibkarlıq

• Fiziki şəxs statusunda fəaliyyət növüdür.
• Sadələşdirilmiş vergi rejimi ilə işləmək mümkündür.
• Əsas üstünlük: qeydiyyat prosesi sürətli, təsis sənədi tələb olunmur.
• Vergi uçotu şəxsin VÖEN kodu ilə aparılır.
• Əsas sənəd: şəxsiyyət vəsiqəsi və yaşayış yerinə görə vergi orqanına müraciət.

Hüquqi şəxs formasında sahibkarlıq

• Ən çox yayılmış formalar Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət (MMC) və Açıq Səhmdar Cəmiyyət (ASC)-dir.
• MMC üçün minimum nizamnamə kapitalı 10 AZN-dir (mövcud qanunvericiliyə görə).
• Təsis sənədləri, nizamnamə, təsisçi qərarları hazırlanır.
• Hüquqi ünvan, təsisçilər, nizamnamə kapitalı haqqında məlumat vergi orqanlarına təqdim olunur.
• Hüquqi şəxs statusunda fəaliyyət vergi və məhkəmə baxımından daha geniş imkanlar və məsuliyyət deməkdir.

Kooperativlər və birgə müəssisələr

• Kənd təsərrüfatı, istehsal və xidmət sahələrində müştərək fəaliyyət üçün yaradılır.
• Birgə müəssisə həm yerli, həm də xarici investorlarla təsis oluna bilər.
• Üzvlər arasında hüquqi məsuliyyət və mənfəət bölgüsü nizamnamə ilə tənzimlənir.
• Əlavə sənədlər və dövlət qeydiyyatı qaydaları Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi və Kooperasiya haqqında Qanunla tənzimlənir.

Hər bir sahibkarlıq növü üzrə təsis mərhələsi, vergi uçotu, müqavilə hazırlanması və hüquqi təmsilçilik üçün peşəkar dəstək vacibdir. SGF Consulting fərdi sahibkarlıqdan tutmuş iri hüquqi şəxs statuslu şirkətlərə qədər bütün formatlarda müştərilərinə tam hüquqi zəmanət təqdim edir.

Vergi orqanlarında qeydiyyat

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq, aşağıdakı formal prosedurlar mövcuddur:

• Fərdi sahibkar — sahibkarlıq fəaliyyətinə şəxs şəxsiyyət vəsiqəsi ilə yaşadığı ərazi üzrə Dövlət Vergi Xidmətinin yerli idarəsinə müraciət etməklə başlayır. Nəticədə sahibkar VÖEN (vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi) alır.
• Hüquqi şəxs (MMC, ASC) — qeydiyyat ASAN Xidmət mərkəzlərində və ya birbaşa Dövlət Vergi Xidmətində həyata keçirilir. MMC üçün nizamnamə kapitalı, təsisçilər barədə məlumat, hüquqi ünvan, təsis müqaviləsi və təsdiqedici sənədlər təqdim olunmalıdır.
• ƏDV qeydiyyatı — fəaliyyət dövriyyəsi 200,000 AZN-i keçərsə, ƏDV qeydiyyatı məcburidir. Bəzi hallarda sahibkar özü könüllü ƏDV ödəyicisi statusu ala bilər.

Qeyd: Əgər fəaliyyətinizdə birdən çox təsisçi varsa, təsis müqaviləsinin notarial qaydada təsdiqi və təsis paylarının bölüşdürülməsi aydın qaydalara söykənməlidir. Bu, gələcəkdə mübahisə risklərini minimuma endirir.

Lisenziyalar və İcazələr

Bütün fəaliyyət növləri lisenziya tələb etmir, lakin bəzi sahələr (məsələn, əczaçılıq, tikinti, nəqliyyat, təhsil, tibb) Azərbaycan Respublikasının “Lisenziyalaşdırma haqqında” Qanunu ilə xüsusi qaydada tənzimlənir.

• Fəaliyyətiniz lisenziya tələb edirsə, müvafiq icazə olmadan xidmət göstərmək qanun pozuntusudur və hüquqi məsuliyyət yaradır.
• Lisenziya üçün tələb olunan sənədlər: təsis sənədləri, hüquqi ünvan, fəaliyyət sahəsi üzrə mütəxəssis heyəti və maddi-texniki baza barədə sübutedici məlumatlar.
• İcazə verən qurumlar: İqtisadiyyat Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi və s.

Qeyd: Fəaliyyət növünüzün lisenziyaya tabe olub-olmadığını işə başlamadan öncə dəqiqləşdirin, əks halda maliyyə sanksiyası və fəaliyyətin dayandırılması ilə qarşılaşa bilərsiniz.

Hüquqi risklərdən qorunma

• Əlaqədar müqavilələr: Bütün qeydiyyat prosesləri zamanı mütləq müqavilə nümunələrini hüquqşünasla razılaşdırın.
• Notarial təsdiq: Təsis müqavilələri, pay bölgüsü və bəzi lisenziya sənədləri notarial qaydada təsdiqlənməlidir.
• Elektron qeydiyyat: İmkan daxilində prosesləri ASAN Xidmət portalı üzərindən rəqəmsal formada icra edin — bu, sənəd itkisinin və texniki yanlışlıqların qarşısını alır.

Hüquqi dəqiqlik — uğurlu sahibkarlığın başlanğıcıdır. SGF Consulting hüquqi və vergi qeydiyyatı mərhələsində riskləri sıfıra endirmək üçün sizinlədir.

Maliyyə resurslarının cəlb edilməsi

Sahibkarlığın maliyyələşməsi — sadəcə kapital toplamaq deyil, həm də qanunauyğun quruluşlanma, vergi şəffaflığı və risklərin düzgün sənədləşməsi ilə təmin edilən strateji prosesdir.

Azərbaycanda bu sahə Vergi Məcəlləsi, “Mühasibat uçotu haqqında” Qanun, Mərkəzi Bank qaydaları, KOBİA və Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SİF) kimi dövlət qurumlarının tənzimlədiyi mexanizmlərlə icra olunur.

Unutmayın: Hər maliyyə mənbəyi müqavilə, bank əməliyyatları, faktura və vergi bəyannamələri ilə tam sənədləşdirilməli, risklər hüquqi auditdən keçirilməlidir.

Öz maliyyə vəsaiti

• Bütün xərclər — avadanlıq, ofis icarəsi, mal-material — faktura, ödəniş sənədi və müqavilə ilə sübut edilməlidir.
• Bank hesabı üzərindən nağdsız ödəniş limiti 15,000 AZN-dir (Vergi Məcəlləsi, maddə 58.7).
• Gəlir və xərclər www.e-taxes.gov.az portalı vasitəsilə bəyannamədə tam əks olunmalıdır.

Kreditlər və İnvestisiyalar

• Bank kreditləri: Kredit müqavilələri girov, faiz, ödəniş qrafiki, cərimə şərtləri ilə notarial təsdiq və hüquqi ekspertizadan keçməlidir.
• Mikrokredit bazarı: 2024-cü ilin yekunlarına görə BOKT-ların portfeli 1.41 milyard AZN təşkil edib (smb.gov.az). “Unibank”ın 2024-cü ilin I rüb mikrokredit portfeli 184.7 milyon AZN-dir (unibank.az).
• Venture/Angel & Crowdfunding: İnvestor müqavilələri, pay bölgüsü, dividend ödənişi Azərbaycan Mülki Məcəlləsi və Vergi Məcəlləsinin 202-ci maddəsi əsasında sənədləşdirilməlidir.
• Valyuta əməliyyatları: Xarici sərmayə üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı (AMB) qaydalarına uyğun hesabatlılıq və repatriasiya şərtləri icra olunmalıdır (cbar.az).

Dövlət dəstəyi, qrant və güzəştli kreditlər

• KOBİA qrantları: 2025-ci ilin birinci yarısında 30 layihə üçün 500,000 AZN qrant ayrılıb (smb.gov.az).
• Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SİF): Güzəştli kreditlər portfeli 248 milyon AZN, illik artım +28% (economy.gov.az).
• Kredit Zəmanət Fondu (MCGF): Güzəştli kreditlər üçün təminat aləti kimi fəaliyyət göstərir.
• Yaşıl & texnoloji layihələr: Subsidiyalı kreditlər ekologiya və innovasiya sahələrini əhatə edir — MİDA, KOBİA və SİF mexanizmləri ilə icra olunur.

Alternativ maliyyə alətləri – FinTech və Crowdfunding

• FinTech operatorları: Mərkəzi Bank lisenziyası ilə fəaliyyət göstərir — PCI DSS ödəniş təhlükəsizlik standartı icbari şərtdir (cbar.az).
• Crowdfunding & P2P: Platformalar vasitəsilə investisiya müqavilələri Azərbaycan Mülki Məcəlləsi və Vergi Məcəlləsi ilə tənzimlənməlidir.

“Single Window” və KOBİA rəqəmsal dəstəyi

• Qeydiyyat, vergi uçotu, ƏDV öhdəlikləri, qrant və güzəştli kredit müraciətləri üçün “SME Houses” (One-stop-shop) modeli KOBİA tərəfindən tətbiq edilir (smb.gov.az).

Hər maliyyə resursu düzgün sənədləşdirilməli, nağdsız limitlərə əməl olunmalı, kredit müqavilələri hüquqi ekspertizadan keçməli və bütün əməliyyatlar vaxtında bəyannaməyə daxil edilməlidir. SGF Consulting — sizin hüquqi və vergi sahəsində tam dəstəkçinizdir.

Komanda və əmək münasibətləri

Hər bir sahibkar bilməlidir: biznesin qanunauyğun inkişafı yalnız maliyyə və vergi şəffaflığı ilə deyil, həm də düzgün qurulmuş əmək münasibətləri ilə təmin olunur.

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi işəgötürən və işçi arasında əmək münasibətlərinin hüquqi bazasını müəyyən edir.

Komanda formalaşdırılması

Hər bir sahibkar üçün komanda — işin etibarlı dayağıdır. Hüquq baxımından komanda formalaşdırarkən işə qəbul prosesində aşağıdakı tələblərə ciddi əməl edilməlidir:

• İşçinin vəzifəsi, səlahiyyətləri və öhdəlikləri əvvəlcədən dəqiq müəyyən olunmalı, əmək müqaviləsinə daxil edilməlidir.
• Tələb olunan səriştə və peşə keyfiyyətləri üzrə müsahibə, imtahan, sınaq müddəti Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir.
• İşə qəbul zamanı şəxsin şəxsiyyət vəsiqəsi, əmək kitabçası (əgər varsa), təhsil və ya ixtisas sənədləri tələb edilməlidir.

SGF Consulting peşəkar hüquq məsləhəti ilə işə qəbul prosesində düzgün müqavilə nümunələri, daxili qaydalar və işçi siyahılarının elektron uçotu üçün hüquqi dəstək təqdim edir.

Əmək müqavilələri və işə qəbul qaydaları

Əmək münasibətlərinin əsasında əmək müqaviləsi dayanır — bu, işçi ilə işəgötürən arasında qarşılıqlı hüquq və öhdəlikləri rəsmiləşdirən əsas sənəddir.
Əmək Məcəlləsinə uyğun olaraq:

• Əmək müqaviləsi yazılı formada tərtib olunmalı və Dövlət Əmək Müfəttişliyi tərəfindən elektron uçota alınmalıdır.
• İşəgötürən əmək müqaviləsi bağlamadan işçi işə qəbul edərsə, bu, inzibati xətadır və hər bir işçi üçün cərimə riski yaradır.
• İşçilərin əməkhaqqı vaxtında ödənilməli, gecikmələr Vergi Məcəlləsinə uyğun sanksiyalarla nəticələnə bilər.
• Əmək müqaviləsində əmək haqqının məbləği, məzuniyyət hüququ, iş saatları, əlavə ödənişlər və digər bütün şərtlər dəqiq göstərilməlidir.

SGF Consulting əmək müqavilələrinin düzgün hazırlanması, işə qəbul aktlarının qanunauyğun icrası, daxili nizam-intizam qaydalarının tərtibi və Əmək Məcəlləsinə uyğun işçi heyəti siyasətinin hazırlanmasında sahibkarların etibarlı hüquqi tərəfdaşıdır.

SGF Consulting tövsiyə edir:

• Əmək münasibətlərini şifahi razılaşma ilə aparmaq olmaz — bu, hüquqi riskdir.
• İşçilərin əmək kitabçası rəsmiləşdirilməli, sosial sığorta haqları vaxtında ödənilməlidir.
• Əmək müqaviləsinin ləğvi zamanı Əmək Məcəlləsinin 70-ci maddəsinin tələblərinə ciddi əməl olunmalıdır.
• Əmək müqavilələrinin elektron qeydiyyatı üçün www.e-gov.az portalından istifadə etmək tövsiyə olunur.

Peşəkar və şəffaf əmək münasibətləri — hər sahibkarın hüquqi etibarının əsasıdır. SGF Consulting bu prosesdə tam hüquqi dəstək göstərir.

Ofis və ya istehsal sahəsinin təşkili

Sahibkarlıq fəaliyyəti yalnız hüquqi qeydiyyat və maliyyə planlaması ilə məhdudlaşmır — real biznes mühiti üçün uyğun ofis və ya istehsal sahəsinin seçilməsi və hüquqi cəhətdən düzgün sənədləşdirilməsi zəruridir.

Əgər sahibkar işini fiziki məkanda qurursa, bu zaman icarə müqavilələri, texniki və sanitar normalara əməl etmək, təhlükəsizlik standartlarına riayət etmək Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi və digər aidiyyəti normativ aktlarla tənzimlənir.

SGF Consulting tövsiyə edir ki, məkan seçimi və icarə müqavilələri mərhələsində hüquqi ekspertiza mütləq tətbiq olunsun.

Yer seçimi və icarə müqaviləsi

Hüquqi baxımdan ofis və ya istehsal sahəsinin seçimi aşağıdakı mərhələləri əhatə etməlidir:

• Əmlakın hüquqi statusunun yoxlanması: Müqavilə bağlamazdan əvvəl mülkiyyət hüququnu təsdiqləyən sənədlər tələb edilməlidir.
• İcarə müqaviləsi yazılı formada tərtib olunmalı, tərəflərin hüquq və öhdəlikləri tam əks olunmalıdır. Müqavilədə əsas şərtlər: istifadə məqsədi, icarə haqqının məbləği, ödəniş qrafiki, müddət, məkanın texniki vəziyyəti, tərəflərin cavabdehliyi.
• Əgər sahə uzunmüddətli icarəyə verilir və məbləğ böyükdürsə, notarial təsdiq tövsiyə olunur.
• Bütün ödəmələr bank hesabı üzərindən aparılmalı, ödəniş sənədləri saxlanmalıdır — bu, maliyyə uçotu və vergi yoxlamalarında riskləri minimuma endirir.

SGF Consulting icarə müqavilələrinin hazırlanması, şərtlərin hüquqi baxımdan ekspertizası və mübahisəli hallarda təmsilçilik xidməti göstərir.

Təhlükəsizlik və texniki tələblər

İstehsal sahəsi, ofis, ticarət obyektləri və ya xidmət məntəqələri üçün təhlükəsizlik standartlarına riayət etmək sahibkarın birbaşa məsuliyyətidir.

Hüquqi baxımdan əsas tələblər:

• Yanğın təhlükəsizliyi: Yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına əməl edilməlidir, Dövlət Yanğın Təhlükəsizliyi Xidməti tərəfindən tələb oluna bilən aktlar alınmalıdır.
• Sanitar normalar: Qida, kosmetika, əczaçılıq, istehsal və ictimai iaşə obyektlərində sanitariya və gigiyena normaları Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin tələblərinə uyğun olmalıdır.
• Texniki təhlükəsizlik: Elektrik, havalandırma, qaz, su təchizatı sistemləri üçün icazə sənədləri, istismar pasportları mövcud olmalıdır.

Əgər bu normalar yerinə yetirilməzsə, sahibkar həm inzibati cərimə, həm də fəaliyyətin dayandırılması riski ilə üzləşir.

SGF Consulting texniki audit, təhlükəsizlik qaydalarının hüquqi ekspertizası və müvafiq dövlət orqanları ilə razılaşma sənədlərinin hazırlanması sahəsində sahibkarlara dəstək olur.

SGF Consulting tövsiyə edir:

• Müqaviləsiz istifadə edilən məkanlar — risk zonasındadır, istənilən məqamda mübahisə və əmlakdan məcburi çıxarılma halı yarana bilər.
• Təhlükəsizlik qaydalarına əməl etməmək — həm işçilər, həm də müştərilər üçün riskdir. Bu isə sahibkar üçün sığorta, kompensasiya və məhkəmə məsuliyyəti deməkdir.
• İcarə müqaviləsinə sığorta şərti əlavə etmək hüquqi baxımdan təhlükəsizlik zəmanəti yaradır.

Düzgün sənədləşdirilmiş məkan — biznesin fiziki dayanağıdır. SGF Consulting bu dayanağı hüquqi baxımdan möhkəmləndirir.

Marketinq strategiyasının hazırlanması

Müasir sahibkarlıqda güclü marketinq strategiyası olmadan rəqabətdə qalmaq mümkün deyil. 

Lakin hər bir reklam addımı — istər rəqəmsal platforma, istər oflayn alətlər — Azərbaycan Respublikasının “Reklam haqqında” Qanunu, “Şəxsi məlumatlar haqqında” Qanun və digər müvafiq normativ aktlarla tənzimlənir.

SGF Consulting tövsiyə edir: marketinq fəaliyyətinizi planlayarkən yalnız kreativ yanaşmanı deyil, həm də hüquqi çərçivələri nəzərə alın. Bu, cərimə risklərini minimuma endirir və müştəri etibarını qoruyur.

Rəqəmsal marketinq alətləri

Rəqəmsal mühitdə marketinqin əsas sütunları:

• Veb sayt: Sahibkarın onlayn vitrinidir. Veb sayt Əqli Mülkiyyət Agentliyi tərəfindən qorunan dizayn, loqo, brend adını ehtiva edə bilər.
• SEO və SEM: Axtarış Optimizasiyası (SEO) və Axtarış Motoru Marketinqi (Google Ads və s.) fəaliyyəti reklam normalarına tabedir. Açar sözlərdə, meta məlumatlarda müştərini aldatmaq hüquqi məsuliyyət yarada bilər.
• Sosial media reklamları: Məhsul və ya xidmət barədə yalan vədlər, mübaliğəli ifadələr Reklam haqqında Qanunun 4-cü maddəsinə görə qadağandır.
• E-mail marketinq: “Şəxsi məlumatlar haqqında” Qanuna əsasən, müştərinin açıq razılığı olmadan şəxsi məlumatların (ad, e-mail) istifadəsi qadağandır.

Qeyd: Rəqəmsal kanallarda istifadəçi razılığı olmadan “spam” göndərmək 1,500 AZN-dən başlayan inzibati cərimə riski yaradır.

Brendin formalaşdırılması və hüquqi qorunması

Brend yalnız loqo deyil — sahibkarın hüquqi tanınma vasitəsidir.

• Brend adı seçərkən ilk addım Əqli Mülkiyyət Agentliyi bazasında adı yoxlamaqdır.
• Ticarət nişanı (trademark) qeydiyyatı brendin hüquqi toxunulmazlığını təmin edir, gələcəkdə plagiat hallarında məhkəmə müdafiəsini asanlaşdırır.
• Loqo, şüar, vizual elementlər Əqli Mülkiyyət Məcəlləsi ilə qorunur.
• Beynəlxalq bazara çıxış planlaşdırılırsa, Madrid Sistemi çərçivəsində beynəlxalq ticarət nişanı qeydiyyatı tələb olunur.

SGF Consulting tövsiyə edir:

• Brend qeydiyyatsızdırsa, hüquqi mübahisələrdə sübut çətindir.
• Sosial mediada istifadə edilən vizual və mətni üçün müəllif hüquqları qaydalarına əməl olunmalıdır.
• Müştəri haqqında toplanan hər bir məlumatın məqsədi, saxlanma müddəti və üçüncü tərəfə ötürülməsi qaydası müştərinin açıq razılığı ilə sənədləşdirilməlidir.

SGF Consulting brend qeydiyyatı, reklam müqavilələrinin hazırlanması, rəqəmsal marketinq müqavilələrinin hüquqi baxımdan audit olunması sahəsində sahibkarlara dəstək verir.

Mühasibatlıq və maliyyə uçotu

Hər bir sahibkarlıq fəaliyyətinin dayağı — düzgün qurulmuş mühasibatlıq və qanunauyğun maliyyə uçotudur.

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi, “Mühasibat uçotu haqqında” Qanun və Maliyyə Nazirliyinin müvafiq təlimatları sahibkarların mühasibat uçotunu şəffaf aparmasını məcburi tələb edir.

SGF Consulting-un hüquqşünasları və vergi məsləhətçiləri tövsiyə edir: düzgün mühasibatlıq yalnız vergi cərimələrindən qorumaqla kifayətlənmir, həm də sahibkarın maliyyə etibarını möhkəmləndirir.

Vergi hesabatları

Hər bir vergi ödəyicisi müvafiq dövriyyə həddinə görə aylıq, rüblük və illik hesabatları təqdim etməyə borcludur.

Əsas hesabat formaları:

• Sadələşdirilmiş vergi hesabatı: Kiçik sahibkarlar üçün dövriyyə həddinə uyğun tətbiq olunur.
• Mənfəət vergisi bəyannaməsi: Hüquqi şəxslər üçün əsas illik hesabat sənədidir.
• ƏDV bəyannaməsi: ƏDV ödəyiciləri üçün məcburidir.
• Sosial sığorta və işsizlik sığortası hesabatları: Əmək münasibətləri olan hər bir işəgötürən üçün məcburidir.

Qeyd: Hesabatlar Dövlət Vergi Xidmətinin elektron portalı (www.e-taxes.gov.az) vasitəsilə vaxtında təqdim edilməlidir. Gecikmə və yanlış təqdimat halları inzibati cərimə ilə nəticələnir.

Maliyyə hesabatlarının düzgün təşkili

Mühasibat uçotu — təkcə vergi bəyannamələri deyil, həm də sahibkarın bütün əməliyyatlarının qanunauyğun uçotu deməkdir:

• Gəlir və xərc bəndləri: Hər xərclə bağlı müqavilə, faktura və ödəniş sənədləri olmalıdır.
• Əməkhaqqı fondu: İşçilərə ödənişlər əmək müqaviləsinə uyğun, sosial sığorta haqları tam ödənilməklə aparılmalıdır.
• Bank əməliyyatları: Bütün ödənişlər bank hesabı üzərindən həyata keçirilməli, nağdsız əməliyyat məhdudiyyətlərinə əməl edilməlidir.
• Avans hesabatları: İstifadə olunan hər bir vəsaitin təyinatı sənədlə sübut edilməlidir.

Qeyd: Vergi yoxlamaları zamanı xərclərin sübutu üçün sənədləşmə zənciri tam olmalıdır — əks halda bəzi xərclər tanınmaya bilər və əlavə vergi öhdəliyi yarana bilər.

SGF Consulting nə təklif edir?

• Mühasibat uçotu: Aylıq və illik hesabatların hazırlanması, vergi bəyannamələrinin düzgün tərtibi.
• Audit: Mövcud uçot sisteminin hüquqi auditindən keçməsi.
• Vergi planlaşdırması: Sahibkar üçün optimal vergi yükünün hesablanması.
• Elektron imza və portal dəstəyi: Hesabatların rəqəmsal təqdimatı üçün tam texniki və hüquqi dəstək.

Düzgün aparılan mühasibat uçotu və şəffaf maliyyə hesabatları sahibkarı cərimələrdən, məhkəmə risklərindən və əlavə vergi öhdəliklərindən qoruyur.
SGF Consulting mühasibatlıq və vergi hesabatları sahəsində sahibkarlara hüquqi baxımdan tam müdafiə təmin edir.

Rəqabətə davamlılıq və innovasiyalar

Müasir biznes mühiti dəyişkəndir — rəqabətə davamlı olmaq istəyən sahibkar yalnız qanuni çərçivəni qorumaqla kifayətlənməməli, həm də innovasiyaları daim iş proseslərinə tətbiq etməlidir.

Azərbaycan Respublikasının sahibkarlıq siyasətində innovasiya və texnoloji modernləşmə strateji prioritetdir. Buna görə, SGF Consulting hüquqşünasları tövsiyə edir: rəqəmsal texnologiyaların tətbiqi, yeni proseslərin qanuni uyğunluğu və beynəlxalq təcrübəyə inteqrasiya riskləri vaxtında qiymətləndirilməlidir.

Texnologiyanın tətbiqi

Texnologiyanın düzgün tətbiqi sahibkara əməliyyat səmərəliliyini artırmaq, xərcləri optimallaşdırmaq və müştəri məmnuniyyətini yüksəltmək imkanı yaradır. Lakin texnologiya ilə bağlı hüquqi məsuliyyətlər də var:

• CRM və ERP sistemləri: Müştəri və əməkdaş məlumatlarının toplanması “Şəxsi məlumatlar haqqında” Qanuna uyğun olmalıdır.
• Onlayn ödəniş sistemləri: Elektron ticarət əməliyyatları üçün PCI DSS standartları və Mərkəzi Bankın ödəniş qaydalarına əməl olunmalıdır.
• Bulud texnologiyaları: Bulud əsaslı xidmətlərin istifadə şərtləri müqavilə ilə tənzimlənməli, məlumatların saxlanması və üçüncü tərəfə ötürülməsi riskləri hüquqi baxımdan qorunmalıdır.

SGF Consulting rəqəmsal texnologiyaların hüquqi ekspertizası, müqavilə şərtlərinin hazırlanması və risklərin auditini həyata keçirir.

Daimi təkmilləşmə

Rəqabət mühitində sabitlik yoxdur — bazar tələbləri, hüquqi tələblər və istehlakçı davranışı dəyişdikcə, sahibkar da çevik olmalıdır.

• Daxili təlimlər: İşçi heyətinin hüquqi məsuliyyətlər, texniki təhlükəsizlik və müştəri məlumatlarının idarə edilməsi üzrə davamlı maarifləndirilməsi zəruridir.
• Beynəlxalq təcrübə mübadiləsi: Xarici bazarlarla əməkdaşlıq yeni müqavilə formalarını, əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunmasını, beynəlxalq lisenziyaları tələb edir.
• Hüquqi dəyişikliklərə nəzarət: Vergi Məcəlləsində və kommersiya qanunvericiliyində baş verən dəyişikliklərə uyğun planlaşdırma sahibkarı sanksiya risklərindən qoruyur.

SGF Consulting nə təklif edir?

SGF Consulting texnoloji inkişaf layihələrinin hüquqi baxımdan təhlilini, daxili siyasətlərin tərtibini və rəqabətə davamlılıq üçün strategiyanın hüquqi uyğunluğunu təmin edir. Bu, sahibkara həm daxili, həm də beynəlxalq bazarda qanunauyğun fəaliyyət imkanı yaradır.

İnnovasiya və daimi təkmilləşmə — biznesin gələcəyini qoruyan ən önəmli hüquqi dayaqdır.

Qanuni təməl olmadan tətbiq edilən texnologiya bəzən risk mənbəyidir — bu səbəbdən hər yenilik peşəkar hüquqi ekspertizadan keçməlidir.

SGF Consulting rəqabətə davamlılıqda sizin hüquqi qalxanınızdır.

Sahibkar üçün motivasiya və davamlılıq

Hüquqi dayaqla yanaşı, sahibkarın motivasiyası və psixoloji davamlılığı biznesin uzunömürlü inkişafının ayrılmaz şərtidir.

Sahibkarlıq fəaliyyəti yalnız mühasibat uçotu və vergi hesabatları ilə məhdudlaşmır — burada risklərin idarə olunması, strateji baxışın saxlanması və uğursuzluqdan qorxmamaq kimi insani amillər də mühüm rol oynayır.

SGF Consulting hüquqşünas baxışından sahibkarın yalnız sənədlə deyil, həm də əqli dayanıqlıqla güclənməsini tövsiyə edir.

Uğursuzluqdan qorxmamaq

Hər biznes modelində risk var — hətta hüquqi cəhətdən mükəmməl qurulmuş planlarda belə gözlənilməz bazar dəyişiklikləri və ya strateji çatışmazlıqlar baş verə bilər.

• Ən çox rast gəlinən səhvlərdən biri — sənədləşdirilməmiş razılaşmalar, şifahi müqavilələr, qeyri-rəsmi ödənişlərdir. Bu, hüquqi təhlükəsizlikdə boşluq yaradır.
• Sahibkar bilməlidir ki, istənilən uğursuzluq düzgün hüquqi dəstək və planlı risk idarəetməsi ilə minimal itki ilə nəticələnə bilər.
• Hər uğursuzluqdan çıxarılan dərs, növbəti strategiyanın hüquqi təkmilləşdirilməsi üçün baza rolunu oynayır.

Stressin idarə olunması

Sahibkar üçün stress qaçılmazdır — risk, iş yükü, müştəri öhdəlikləri və qanuni məsuliyyət paralel yürüyür.

• Komandanızda hüquqşünas və vergi məsləhətçisinin olması stressi əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
• Hüquqi prosesləri mütəxəssislərə həvalə etmək sahibkarı xırda texniki risklərdən və vaxt itkisinə səbəb olacaq sənəd problemlərindən qoruyur.
• Peşəkar hüquqi dəstək həm vaxtı, həm resursu qoruyur, həm də sahibkarın özünü strateji hədəflərə fokuslanmasına imkan yaradır.

Tövsiyəmiz:

• İmkan daxilində əsas əməliyyatları hüquqi planlaşdırma ilə paralel aparın.
• Xüsusi layihələrdə peşəkar audit və vergi planlamasından istifadə edin.
• Uğursuzluq ehtimalı yüksək olan layihələrdə müqavilələrə məsuliyyət bölgüsü və tərəfdaş riskləri əks etdirin.

SGF Consulting nə təklif edir?

SGF Consulting, hüquqi dəstək ilə yanaşı, sahibkara stressi bölüşmək, risk planlarını hüquqi çərçivəyə salmaq və psixoloji rahatlığı təmin etmək üçün tam hüquqi müşayiət xidməti təqdim edir.

Yerli resurslar və dəstək təşkilatları

Hər sahibkar üçün hüquqi bilik və vergi planlaması qədər əhəmiyyətli olan digər mənbə — yerli dövlət və özəl dəstək mexanizmləridir.

Azərbaycanda dövlət səviyyəsində sahibkarlığın təşviqi üçün müxtəlif agentliklər, fondlar və platformalar fəaliyyət göstərir. Lakin bu resurslardan düzgün yararlanmaq üçün hər bir addım hüquqi baxımdan düzgün sənədləşdirilməli və müqavilə qaydaları tam yerinə yetirilməlidir.

SGF Consulting hüquqşünas mövqeyindən bu prosesdə sahibkarın yanındadır — müraciətdən müqavilənin imzalanmasına, hesabat dövrünə qədər.

SGF Consulting-un sahibkarlara dəstəyi

SGF Consulting, sahibkarlıq fəaliyyətini başlamaq istəyən və ya mövcud biznesini genişləndirmək niyyətində olan hər bir şəxsə aşağıdakı istiqamətlərdə hüquqi dayaq rolunu oynayır:

• Hüquqi qeydiyyat: Fərdi sahibkar, MMC və ASC-nin qeydiyyatı və vergi uçotu.
• Vergi təmsilçiliyi: Vergi hesabatlarının hazırlanması, audit və planlaşdırma.
• Müqavilə nümunələri: Əmək, icarə, xidmət, tərəfdaşlıq müqavilələrinin hazırlanması və ekspertizası.
• Lisenziya və icazələr: Lisenziya tələb edən fəaliyyətlər üçün müraciətlərin hüquqi yoxlanması və sənədləşdirilməsi.
• Məhkəmə təmsilçiliyi: Ticarət mübahisələrində, vergi yoxlamalarında və müqavilə pozuntularında sahibkarın müdafiəsi.

Digər dövlət və özəl dəstək qurumları

Azərbaycan sahibkarları üçün aşağıdakı əsas qurumlar fəaliyyət göstərir:

• Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi (KOBİA): Sahibkarlara qrantlar, güzəştli kreditlər, təlimlər və konsultasiya proqramları təqdim edir. Müraciət üçün düzgün hazırlanmış biznes plan və tam hüquqi sənədləşmə tələb olunur.
• Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SIF): İllik faiz dərəcələri aşağı olan dövlət güzəştli kreditləri ilə yerli sahibkarlığın maliyyələşdirilməsini həyata keçirir. Qrant müqavilələrinin icrası zamanı hesabat öhdəlikləri qanunla tənzimlənir.
• ASAN Xidmət: MMC və fərdi sahibkar qeydiyyatı, lisenziya və icazələrin rəqəmsal alınması, elektron imza, vergi qeydiyyatı kimi xidmətləri asanlaşdırır.
• Əqli Mülkiyyət Agentliyi: Brend adı, ticarət nişanı, patent və müəllif hüquqları üzrə qorunmanı təmin edir. Qeydiyyat sənədləri olmadan mübahisəli hallarda hüquqi müdafiə zəifləyir.

Tövsiyəmiz:

• Dövlət dəstəyi alarkən qrant müqavilələri və kredit müqavilələri peşəkar hüquqşünas tərəfindən incələnməlidir.
• Müqavilə şərtlərinin pozulması geri ödəmə tələbi və maliyyə sanksiyaları ilə nəticələnə bilər.
• Hesabat öhdəliklərinə (maliyyə planları, xərclərin əsaslandırılması) ciddi əməl edilməlidir.

SGF Consulting-un rolu

SGF Consulting, bu resurslardan düzgün istifadə üçün sahibkara:

• Dövlət və özəl dəstək proqramlarına müraciət sənədlərinin hazırlanması,
• Müqavilə şərtlərinin hüquqi ekspertizası,
• Hesabatlılıq dövründə hüquqi audit,
• Risklərin minimallaşdırılması üçün peşəkar təmsilçilik xidməti təklif edir.

Nəticə

Sahibkarlıq fəaliyyəti — ideya ilə başlayan, amma hüquqi dəqiqliklə möhkəmlənən uzunmüddətli bir strateji yol xəritəsidir.

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi — Vergi Məcəlləsi, Əmək Məcəlləsi, Mülki Məcəllə, “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı haqqında” Qanun və digər normativ aktlar hər bir addımı tənzimləyir. İstənilən texniki yanlışlıq, sənəd boşluğu, vergidən yayınma riski sahibkar üçün maliyyə cərimələri və fəaliyyətin məhdudlaşdırılması ilə nəticələnə bilər.

SGF Consulting olaraq tövsiyəmiz aydındır:

• Düzgün biznes planı qurun, rəqəmləri süni şişirtməyin.
• Vergi qeydiyyatı, ƏDV öhdəlikləri, sığorta haqları vaxtında və şəffaf icra olunmalıdır.
• Əmək münasibətləri yazılı müqavilələrlə rəsmiləşdirilməlidir.
• Maliyyə hesabatları, müqavilələr, risk idarəetmə planları peşəkar hüquqşünas nəzarətindən keçməlidir.
• Dövlət dəstəyi, qrant və kredit imkanlarından düzgün sənədləşmə ilə yararlanın.

Unutmayın: hüquqi dayaq olmayan sahibkarlıq modeli – sabit deyil.

SGF Consulting — sizin hüquqi, vergi və müqavilə dayanağınızdır. Hər mərhələdə etibarlı məsləhət, audit və təmsilçilik xidmətlərimizlə yanınızdayıq.

Tez-Tez Verilən Suallar

Sahibkarlıq — risklə cəsarət arasında körpüdür. O körpünü hüquq möhkəmləndirir.
SGF Consulting — sahibkarlıq fəaliyyətinizin başlanğıcından inkişafına qədər sizin hüquqi qalxanınızdır.